Januari 2012
6
2
Phenylketonurie
Phenylketonurie (PKU, MIM 261600) is een autosomaal recessief overervende stoornis van het
phenylalanine metabolisme welke wordt veroorzaakt door een slecht functionerend of tekort aan
het enzym phenylalanine hydroxylase (PAH, EC 1.14.16.1). PAH zet phenylalanine (Phe) om in
tyrosine, met als co substraat tetrahydrobiopterine (BH4). Bij PKU ontstaan in het bloed en in de
hersenen verhoogde Phe concentraties en verlaagde tyrosine concentraties. Onbehandelde PKU
leidt tot ernstige klachten met ernstige mentale retardatie, microcephalie, gedragsproblemen,
huidafwijkingen en epilepsie (Blau et al., 2010;Scriver et al., 2011;Williams et al., 2008). Sinds 1974
worden in Nederland alle pasgeborenen gescreend op PKU door middel van de hielprik. Vroege
behandeling met een eiwitbeperkt dieet waardoor beperking van de Phe inname voorkomt deze
ernstige complicaties. De prevalentie van PKU wordt geschat op 1 per 10.000-20.000 in Europa en
de USA (Loeber, 2007;Williams et al., 2008).
2.1
Presentatie
Hielprikscreening
Afwijkend indien phenylalanine concentratie >200 µmol/L.
Beleid: verwijzen naar academisch centrum.
2.2
Diagnostiek
Vaststellen diagnose PKU
-
Bloed: Phe concentratie > 240 µmol/L.
-
DNA-diagnostiek: mutatie analyse.
Aanvullend onderzoek
-
Uitsluiten van een stoornis in het BH4 metabolisme:
•
Bloed: Dihydropteridine reductase (BH4-activiteit).
•
Urine en/of bloed: Pterines (neopterine en biopterine).
-
Uitsluiten andere oorzaken:
•
Leverafwijkingen (thans onwaarschijnlijk door ook kennis van andere aminozuren screening).
•
Hoge eiwitintake.
•
Prematuriteit.
Hielprik
Aanvullend
onderzoek
PKU
Dieet
Kinderen
Volwassenen
Presentatie
Diagnostiek
Behandeling
Begeleiding
BH4