15
n en troosten
hun kind en zoeken naar manieren om te troosten.
En bereiken daarmee soms hetgeen ze juist niet willen:
onbegrip naar elkaar en verwijdering.
Het is juist nu moeilijk je te realiseren dat je kinderen
volwassen zijn, dat zij hun eigen manieren van leven hebben
ontwikkeld en de dingen op hun manier willen doen. Een
manier die wellicht niet altijd de jouwe is. Meerdere mensen
in mijn boek doen verhaal over zo’n tijdelijke verwijdering. Bij
de meesten werd de band na verloop van tijd gelukkig
sterker dan voorheen. Maar dat was niet bij iedereen het
geval. Diverse grootouders vertelden in het boek dat ze hun
kinderen sneller de draad van het leven weer zien oppakken
dan dat zij dat zelf (kunnen) doen. Een grootmoeder vertelde
in tranen over de nieuwe zwangerschap van haar dochter,
een aantal maanden na het overlijden van haar kleinkind.
Ze zei er nog lang niet aan toe te zijn een nieuw kleinkind te
gaan verwelkomen, maar ze wilde haar dochters keuze
respecteren en heeft haar pijn over de nieuwe zwanger-
schap nooit gedeeld.
Er is geen blauwdruk te geven voor rouw. Vast staat dat de
pijn en het verdriet aandacht behoeven, en dat eenieder
voelt welke emoties rouwen met zich meebrengt.
Afscheid nemen
Familieleden, mensen die dicht om een rouwende heen
staan, hebben veel te doorstaan. Het is moeilijk om in
machteloosheid toe te zien hoe de ander lijdt. Er is geen
troost, geen verlichting te geven, geen oplossing te bieden.
Je hebt het maar te verduren. Dit woord: verduren, raakt
voor een belangrijk deel de kern van de pijn van groot-
ouders. Want moeten verduren dat je kind lijdt, is haast niet
te verdragen voor een ouder.
Mensen die de leeftijd hebben om grootouder te worden,
hebben al leren leven met verliezen. Zij hebben hun kinde-
ren het ouderlijk huis zien verlaten, vaak hun werk al
losgelaten, en hebben eventueel scheidingen en verhui-
zingen doorstaan. De dood is al in hun leven geweest en
heeft wellicht ouders, broers en zussen, vrienden of de part-
ner afgenomen. De lichamelijke veranderingen die bij het
ouder worden horen, ondergaan ze en misschien hebben
ze ingrijpende ziektes op hun pad gekregen.
Afscheid nemen, los moeten laten: zij kennen het al en zij
weten dat de dood bij het leven hoort. Maar dit verlies:
het af moeten staan van een geliefd kleinkind, past daar niet
bij. Het is niet de natuurlijke loop van het leven.
Een van de opa’s in het boek vertelde: ‘Toen mijn kleinzoon
werd geboren, voelde ik me zo gelukkig. Ik dacht, nu die
kleine man er is, schijnt voor altijd de zon! Sinds hij is
gestorven, zijn er donkere wolken voor de zon en regent het
in mijn toekomst.’
Maria de Greef
De auteur is rouwdeskundige en werkt als adviseur,
opleider en spreker. Meer informatie is te vinden op
Het boek waarop dit artikel is gebaseerd heet ‘Het regent in
mijn toekomst’ en is verkrijgbaar in iedere boekhandel of via
bovengenoemde website.
‘Wanneer je kleinkind sterft,
ben je fulltime oma en méér dan fulltime moeder.’
